To, jak dziecko poradzi sobie w życiu naprawdę nie zależy tylko od ocen w szkole, od liczby zadań jakie przeliczy z matematyki czy esejów, które napisze. Rozwój zdolności personalnych jest kluczowy. Warto o tym pamiętać i wspierać od najmłodszych lat.
Czym jest inteligencja?
E.G. Boring napisał w 1960 roku: „Inteligencja jest tym, co mierzą testy”. Bardzo lubię to określenie w świetle sporu dotyczącego pojęcia inteligencji. Są różne teorie i różniące się od siebie definicje. Najbardziej przystępną i szeroką definicją inteligencji wydaje się być inteligencja jako zdolność rozwiązywania sytuacji problemowych (Piaget) lub zdolność adaptacji do nowych warunków i wykonywania nowych zadań przez wykorzystanie środków myślenia (Stern). Dłuższe rozważania nad inteligencją znajdziesz w moim artykule o teorii H. Gardnera.
Inteligencje wielorakie
Howard Gardner, amerykański psycholog, autor teorii inteligencji wielorakich, mówi o istnieniu ośmiu inteligencji: językowej, logiczno-matematycznej, wizualno-przestrzennej, przyrodniczej, cielesno-kinestetycznej, muzycznej, interpersonalnej i intrapersonalnej. Wszystkie inteligencje są równoważne i każdy z nas posiada wszystkie rodzaje, tylko w różnych proporcjach. Jednak dwie z ośmiu inteligencji różnią się od pozostałych – to inteligencje personalne (intrapersonalna i interpersonalna). Pozostałe inteligencje dotyczą konkretnych zdolności poznawczych: liczenia, planowania przestrzennego, odtwarzania dźwięków, rozumienia sensu wypowiedzi. Dwie inteligencje personalne dotyczą obszaru personalnego i wiążą się z zarządzaniem pozostałymi zdolnościami.
Dwie inteligencje personalne wg Howarda Gardnera
Inteligencja intrapersonalna to zdolność rozumienia samego siebie, tak zwana inteligencja własnego ja. Natomiast inteligencja interpersonalna to inteligencja społeczna, odpowiedzialna za funkcjonowanie jednostki w społeczeństwie i relacje. Gardner zwraca uwagę na fakt, że nie ma „ważniejszych” inteligencji, wszystkie są równie ważne. Ja jednak pokuszę się o stwierdzenie, że są dwie wyjątkowe inteligencje wśród tych ośmiu i są to właśnie inteligencje personalne. Możesz świetnie radzić sobie z matematyką, pisać wspaniałe teksty czy projektować niezwykłe budowle, jednak bez zdolności personalnych nie wykorzystasz tych zdolności, nie pozwolisz im wypłynąć.
Inteligencja personalna wg Johna Mayera
Autor tej koncepcji mówi o istnieniu inteligencji osobowościowej (personalnej), którą nazywa zdolnością „rozpoznawania istotnych informacji dotyczących samego siebie poprzez introspekcję oraz obserwację siebie i innych”. W tej teorii inteligencje intra i inter są przedstawione jako jedna inteligencja personalna. Bardziej naukowo o inteligencjach personalnych można przeczytać tutaj.
Inteligencje personalne a uczenie się
Inteligencje personalne (intra i inter) mają znaczenie dla samoregulacji uczenia się dziecka. Znajomość siebie i umiejętność współpracy z innymi jest tutaj niezwykle ważna. Te zdolności przydają się w planowaniu i monitorowaniu własnego uczenia się. Co to oznacza w praktyce? Jeśli chcemy, aby nasze dzieci uczyły się skuteczniej warto wspierać ich inteligencje personalne od najmłodszych lat.
Jak wspierać inteligencję intrapersonalną dziecka?
Przede wszystkim pomagać dziecku poznawać samego siebie. Wspierać w poszukiwaniu odpowiedzi na pytania: kim jestem? Jaki jestem? Co lubię? Jakie są moje mocne strony? Jak mogę je wykorzystać? A w późniejszym etapie – jak lubię się uczyć? Jakie strategie uczenia się do mnie pasują? Co mnie motywuje do działania? Co sprawia mi radość, a co powoduje smutek? W ten sposób wspieramy sferę intrapersonalną dziecka.
Jak wspierać inteligencję interpersonalną dziecka?
Przede wszystkim przez stwarzanie warunków do wchodzenia w relacje z innymi dziećmi i dorosłymi (przedszkole, place zabaw, zajęcia ogólnorozwojowe, spotkania dla dzieci), poprzez rozmowy, wspólne poszukiwanie odpowiedzi na pytania, uczenie dziecka rozwiązywania problemów samodzielnie i ze wsparciem innych. A skuteczne poszukiwanie pomocy czy wsparcia to bardzo cenna umiejętność.
źródło zdjęcia: pixabay.com
